Artykuł
TARNÓWKA
Tarnówka-wieś gminna krajeńska w Polsce położona w województwie wielkopolskim, powiecie złotowskim, gmina Tarnówka.
Wieś leży na trasie nieistniejącej już linii kolejowej Złotów - Płytnica.Wieś jest podzielona na dwa sołectwa: Tarnówka I i Tarnówka II. Wieś królewska należała do starostwa ujskiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie nakielskim województwa kaliskiego. Stara lokacja należąca do klucza krajeńskiego. Najstarsza wzmianka o Tarnówce pochodzi z roku 1538r. W 1579r. otrzymała prawa miejskie, o czym świadczą dokumenty z lat 1609 i 1631 zaczynające się od słów "My Rada i Burmistrz miasta Tarnówki". Od 1631 r. znowu jest wsią. W 1976 roku Tarnówka traci status gminy. Po wieloletnich staraniach miejscowej społeczności z dniem 1 października 1982 r. zostaje reaktywowana na mocy rozporządzenia Ministra Administracji i Ochrony Środowiska.Miejscowość Tarnówka – siedziba gminy jest głównym ośrodkiem życia administracyjnego, kulturalno-oświatowego i usługowo-handlowego. Mają tutaj swoją siedzibę obiekty użyteczności publicznej: Urząd Gminy, Szkoła Podstawowa, Przedszkole, Hala Sportowa, Gminna Biblioteka i Ośrodek Kultury, Ochotnicza Straż Pożarna, Stadion klubu sportowego „ TARNOVIA” Tarnówka, Siłownia pod chmurką Urząd Poczty, punkt kasowy Spółdzielczego Banku Ludowego w Złotowie. W Tarnówce zachował się Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z1773 r. z barokową wieżą. Kościół jest budowlą szachulcową. Wnętrze obiega empora, częściowo zdemontowana. Ołtarz pochodzi z okresu budowy świątyni, wykonany z drewna w stylu barokowym.
W roku 1880 w Tarnówce zostaje zbudowana wytwórnia masy papierowej, a później Fabryka Tektury. Obecnie Warter spółka jawna Oddział Tarnówka zajmująca się produkcją papieru: tektura lita, papier makulaturowy, tektura twarda introligatorska. Papier i tektura produkowana jest w różnych gramaturach i wymiarach.
Tarnówka przez 173 lata była pod zaborem pruskim. Powróciła do Polski 2 lutego 1945 roku, kiedy wkroczyli do niej żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego.
ANNOPOLE
Folwark założony w 1743r. przez księcia Aleksandra Sułkowskiego. Od 1963r. należał do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Bartoszkowie. Funkcjonowała tu suszarnia zielonek i mieszalnia pasz. W obrębie folwarku znajduje się stary park podworski, na terenie którego stał dwór. Obecnie został odbudowany w nowym stylu przez właściciela gospodarstwa rolnego "STILLA".
BARTOSZKOWO
Majątek ziemski założony w XIX wieku. W 1962r powstało tu Państwowe Gospodarstwo Rolne.
W Bartoszkowie znajduje się park o pow. 6,2ha, pochodzący z I połowy XIXwieku. Park stanowi geometryczny układ, podkreślany siatką alejek parkowych, równolegle i prostopadle przecinających się. Punktem dominującym kompleksu parkowego jest dwór pochodzący z I połowy XIX wieku, przebudowany w latach 30-tych minionego stulecia. Park wpisany jest do rejestru zabytków.
Od 23 czerwca 2003r. Bartoszkowo wraz z miejscowością Annopole tworzy odrębne sołectwo
POMIARKI
Miejscowość ta stanowiła część Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Bartoszkowie. Budynki mieszkalne zbudowano tu po 1950r. W Pomiarkach znajduje się gorzelnia.
OSÓWKA
Wieś usytuowana nieopodal doliny Gwdy. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1579. W 1661r. dziedzic na Krajnie Andrzej Karol Grudziński osadził tu kolonistów niemieckich. Po 1945r osadzeni zostają Polacy. Obecnie jest to wieś rolnicza, z Rolniczą Spółdzielnią Produkcyjną. Znajduje się tutaj niewielki kościół z 1798r, o budowie szachulcowej, z wieżą wciągnięta w nawę, przykrytą barokowym chełmem. Zabytkowe wyposażenie wnętrza stanowią: ołtarz rokokowy, ambona neoklasycystyczna. Na terenie kościoła znajduje się wolno stojąca dzwonnica z dzwonem z 1728r.
PIECEWO
Wieś położona 5 km od Tarnówki. W tej miejscowości zachował się kościół z 1579r. W 1800r. kościół przebudowano, pozostawiając wieżę z 1664r, na której jest dzwon z 1789r. Wnętrze zdobi rzeźbiony ołtarz o charakterze ludowym. W budynku po byłym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym otwarty zostanie oddział Szpitala Powiatowego im. Alfreda Sokołowskiego w Złotowie.
PLECEMIN
Wieś najdalej wysunięta na południe gminy. Położona na dużej polanie, na skraju Puszczy nad Gwdą. Osada jednoulicowa, w której znajdują się dwa zabytkowe domy mieszkalne z początku XIX wieku. W centrum można zobaczyć koronę uschniętego dębu, będącego pomnikiem przyrody. Obecnie miejscowość ta zmienia swój charakter z rolniczego na letniskowy.
PTUSZA
Miejscowość położona przy drodze krajowej Nr 11 Poznań-Koszalin. Pierwotna nazwa tej miejscowości wywodzi się od pluskotu bystrej rzeki Gwdy. W 1569r. była tutaj kuźnia należąca do starosty z Ujścia. Starosta Stanisław Górka utworzył tu młyn wodny i tartak na rzece Młynówce. W 1880r. zbudowano linie kolejową. W 1898 roku powstała cegielnia, zburzona w 1945r podczas walko Ptuszę.W okresie międzywojennym zbudowano na Gwdzie zaporę wodną i elektrownię. We wsi znajdował się folwark(obecnie zdewastowany), w pobliżu którego jest park z wieloma interesującymi drzewami: jałowiec wirginijski, limba, wiąz górski. Ptusza w 1945r. była ogniewm obrony w Linii Buchera, bronionej przez jedną kompanię Wehrmachtu, której ostrzał zmusił żołnierzy 10 Pułku Piechoty do zaniechania ataku na wprost i obejścia Ptuszy. Żołnierze przeprawili się po lodzie na drugi brzeg Gwdy, około 1,5km na północ i zdobyli wieś 2 lutego 1945r. Obecnie miejscowość nabiera walorów wypoczynkowych. Znajduje się tutaj stacja benzynowa z restauracją, zakład mechaniki pojazdowej.
PŁYTNICA
Nazwa miejscowości wywodzi się od płycizny, która znajduje się na rzece Gwdzie, będącej w przeszłości brodem przeprawowym na szlaku handlowym. Jest malowniczo położona wśród dużych lasów nad Gwdą, do której wpływa rzeka Płytnica. Wieś przecina droga krajowa nr 11 Poznań - Koszalin. Lokowana w 1594r. W jej pobliżu istniały w wiekach XVI-XVIII dwie osady smolarzy, którzy wypalali drewno na węgiel drzewny i smołę. W miejscowości tej znajduje się neogotycki kościół z 1852r.Jest to miejscowość letniskowa. W Płytnicy znajduje się "Motel pod Pstrągiem" z restauracją oraz 20 miejscami noclegowymi.
SOKOLNA
Wieś typowo rolnicza, leżąca 5 km od Tarnówki, wielodrożnica, wzmiankowana jako Zakolno. Położona była na skraju nieprzebytych bagien, dlatego droga prowadząc do wsi biegła łukiem - zakolem. Bagna zostały osuszone na początku XIX wieku wskutek regulacji rzeczki Pankawicy, zwanej też Kanałem Sokoleńskim. We wsi znajduje się neogotycki kościół z 1897r.
TARNOWIEC
Sołectwo utworzone w 1990r. do tego czasu zwane Wybudowaniem Tarnówki. Zabudowa jest tu rzadka, rozciągnięta wzdłuż drogi Tarnówka - Krajenka. Znajduje się tutaj dobrze zachowane grodzisko pierścieniowe z IX wieku, o wałach ziemnych wysokości 6m. We wnętrzu grodziska znajdują się duże ilości fragmentów ceramiki.. Na początku lat dziewięćdziesiątych został tu zbudowany młyn zbożowy na bazie istniejącej wcześniej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej.
WĘGIERCE
Wieś pofolwarczna oddalona o 3km od Tarnówki, położona przy drodze powiatowej Tarnówka-Złotów. Wielodrożnica, należąca pierwotnie do dóbr krajeńskich. Wzmiankowana w 1637r. Typowa wieś rolnicza. Jest tutaj zakład produkujący meble " SMARBETT Sp.z.o.o".
